Onwennig
Je hoeft nergens naar toe. Je hoeft niets te doen of te bereiken. Je hoeft alleen maar hier te zijn, aandacht te geven aan je ervaring van dit moment……
Voor de meeste van ons is dit heel onwennig. Als je dan toch de instructie krijgt ‘niet te hoeven streven’ treedt er een soort verwarring op. Je mist houvast. Je bevindt je buiten je gebruikelijke ‘box’. Dit is een uiterst vruchtbare staat als je wil leren op een wezenlijk andere manier met jezelf en het leven om te gaan. Het is ook een staat waarin automatische neigingen aan je trekken. Je gaat op zoek naar een nieuw houvast.
Valkuil 1: Mindful zijn wordt het nieuwe doel
Op sommige momenten krijg je de neiging om binnen de meditatie toch op zoek te gaan naar een doel om te behalen. Je vormt je een beeld van wat het is om echt ‘mindful’ te zijn. Je gaat bijvoorbeeld denken dat je een staat van gedachtenloosheid moet ervaren of een heel diep geluksgevoel. Dit brengt je dan weer in een staat van streven. Je aandacht is niet in het nu, maar gericht op het vergelijken van je ervaring in het nu met een ideale staat van geest die je denkt te moeten gaan bereiken. Als deze vergelijking negatief uitvalt leidt dit tot frustratie. Je wordt boos op jezelf, omdat je het niet goed genoeg doet. Of je wordt boos op de oefening: ‘Wat mindfulness vraagt is toch onmogelijk’.
Valkuil 2: Alles is goed
Op andere momenten vertaal je het ‘niet hoeven streven’ misschien naar ‘alles is goed’. Terwijl je aan het mediteren bent ga je zitten dagdromen. Dat is goed toch? Want je hoeft toch immers niets? Of je bedenkt dat je eigenlijk geen tijd hebt om te oefenen. Ik oefen niet en ik oordeel daar niet over. Dus ik ben mindful, want ik oordeel niet.
Valkuil 3: Afhaken
De verwarring die optreedt kan er ook toe leiden dat je gaat geloven dat mindfulness toch maar een hype is. Hoezo ‘niets doen’? Daar gaat het leven toch niet over! Je bent bang dat als je het streven loslaat je zult vervallen in een soort passiviteit.
Niet streven betekent niet niets doen
Er zit een paradox in mindfulness: je wordt uitgenodigd om te leren het streven los te laten, maar om dat te leren moet je wel iets doen. De waarde van mindfulness ligt juist besloten in het worstelen met deze schijnbare tegenstelling. Niet hoeven streven betekent niet dat je niets doet. Je leest over mindfulness. Je doet oefeningen. Je praat er met anderen over. Dit zijn allemaal acties. Allemaal nodig om ervaring op te doen met de houding van niet hoeven streven.
Bewuster leven
Naarmate je vertrouwder raakt met het houdingsaspect van niet hoeven streven zal dit ook impact hebben op je dagelijks leven. Dit betekent niet dat je passief wordt en niets meer doet. Het betekent wel dat je acties minder voortkomen uit je automatische piloot, uit je vermogen te zijn met wat er is. Je kiest bewuster en daardoor past de manier waarop je de dingen doet beter bij jezelf en bij de situatie.
Of in de woorden van Jon Kabat Zinn: “It doesn’t mean that you won’t get things done. On the contrary, it means that whatever doing you do do will wind up coming out of being and will therefore have much greater wisdom and much greater appropriateness to the situation.”
Jon Kabat Zinn over niet hoeven streven :