Compassietraining (MBCL) – Inhoud training

Structuur van de compassietraining

De manier van werken heeft veel overeenkomsten met de mindfulnesstraining. De compassietraining bestaat uit negen sessies van twee en een half uur met als ingrediënten: meditatie oefeningen, uitwisselen over de oefeningen, uitwisselen over het thuis oefenen, uitleg en theorie. Het is geen praatgroep, ieder werkt met zijn eigen proces, daarbij gesteund door het delen van ervaringen in de groep. Er zijn ook verschillen met de mindfulnesstraining. Daar waar in de mindfulnesstraining het ‘zijn met’ centraal staat, staat in de compassietraining het ‘werken met’ centraal. Dat betekent onder andere lijden opmerken als lijden en daarop een actief en vriendelijk (mededogend) antwoord zoeken. Een helend proces wat bij momenten ook heel intensief kan zijn.

De training is uitgesmeerd over een wat langere periode dan de mindfulnesstraining. Hierdoor krijgen de indrukken wat meer tijd om te bezinken. Je wordt aangemoedigd tijdens de compassietraining ook oefeningen uit de mindfulnesstraining te blijven doen. Daarnaast krijg je elke zitting suggesties mee voor oefeningen gericht op de ontwikkeling van compassie. Je bepaalt zelf welke suggesties je oppakt en hoe intensief. Zo blijft je steeds zelf aan het roer staan.

Wat leer je in een compassietraining?

Als je net begint met het ontwikkelen van bewustzijn (mindfulness) dan wordt je je vaak als eerste bewust van hoe moeilijk het is om bewust te zijn. Je gaat je realiseren hoe vaak je er niet bij bent met je aandacht. Zo is de eerste leerervaring in de compassietraining vaak een opmerken van hoe moeilijk het is om vriendelijk met jezelf en anderen om te gaan. Je wordt je bewust van ingesleten patronen, bijvoorbeeld de neiging negatief over jezelf te denken. In de compassietraining krijg je veel uitleg over de werking van het menselijk brein. Zo wordt duidelijk dat veel beperkingen waar je tegenaan loopt niet specifiek jouw patronen zijn, maar algemeen menselijk zijn.

De basis voor sommige algemeen menselijke reactiepatronen is al miljoenen jaren geleden gelegd. Voorbeelden hiervan zijn de patronen die gericht zijn op lijfsbehoud (reageren met angst of boosheid) en patronen die gericht zijn op het verkrijgen van voldoende voedsel (streven, jagen). Zonder dat we dat altijd beseffen spelen deze oude patronen een grote rol in ons leven. Zo kan de neiging tot jagen zich vertalen in het streven naar als maar meer erkenning en bezit. Ook als onze eerste levensbehoeften al lang zijn veiliggesteld.

Dat klinkt wat pessimistisch, maar dat is het beslist niet, want zoals Paul Gilbert in zijn boek ‘the compassionate mind’ schrijft: “We’re not limited by our genes, but given a platform by them.” Door training kunnen we ons bewust worden van onze neigingen en hier een bewuste keuze in maken.

In de compassietraining leer je de invloed van oude, diep in je hersenen gewortelde, patronen op je gedrag van alledag te herkennen en leer je deze in balans te brengen met patronen van zorgen en verbinden die ook in ons brein aanwezig zijn.

Het in balans brengen betekent doorgaans dat patronen van (zelf)zorg en mildheid extra oefening nodig hebben. Meditatieoefeningen spelen daar een belangrijke rol bij. Naast uitleg over de werking van het brein komen daarom in de compassietraining veel nieuwe meditatieoefeningen aan bod. Tijdens deze meditaties wordt veel gebruik gemaakt van het voorstellingsvermogen. Ons voorstellingsvermogen bergt een enorme kracht in zich.

We weten allemaal wel uit ervaring hoe ons voorstellingsvermogen een negatief effect op onze emotie kan hebben. In gedachten kunnen we ons levendig voorstellen hoe iemand waar we moeite mee hebben ons in een gesprek helemaal klem zou zetten of ons zou beledigen. Ook als dit niet daadwerkelijk gebeurt, maar je stelt het je alleen maar voor, dan merk je waarschijnlijk al dat je boos of angstig wordt. Als je het je heel levendig voorstelt dan zul je misschien ook merken dat je lichaam reageert.

Het blijkt ook andersom te werken: door voorstellingen te leren oproepen die zorg en mildheid uitdrukken, nemen positieve emoties en heilzame neigingen toe.

Dit is iets anders dan ‘wishful thinking’. We proberen niet de werkelijkheid te manipuleren met onze gedachten, maar brengen meer balans in de verschillende neigingen waartoe onze hersenen zijn geprogrammeerd. Door de toegenomen balans kunnen we wijzer omgaan met de werkelijkheid zoals die is.