De kracht van het voorstellingsvermogen

Beelden in je geest hebben impact op je emotie

De manier waarop je denkt heeft een sterke invloed op hoe je je voelt. Als je aankomt op een feestje met de gedachte ‘niemand zal interesse in mij hebben’ bepaalt dit het gevoel waarmee je de drempel overstapt. Als je daarentegen verwacht een gezellige avond te zullen hebben stap je met een geheel ander gevoel naar binnen. Vaak denken we over gedachten als ‘gepraat’ in onze geest, maar vaak nemen gedachten de vorm aan van beelden (plaatjes die opkomen in je geest). Je denkt bijvoorbeeld niet letterlijk ‘niemand zal interesse in mij hebben’, maar misschien flitst er een beeld door je hoofd van dat je in een hoek staat, nog een handje nootjes naar binnen werkt en dat iedereen behalve jij geanimeerd aan het praten is. De één zal misschien wat meer in woorden denken en de ander wat meer in beelden, maar waarschijnlijk ken je uit eigen ervaring zowel het denken in woorden als in beelden.

Beelden uit het verleden

Herinneringen bestaan vaak ook uit beelden. Je kunt weten: vijf jaar geleden als ik op vakantie in Thailand. Deze woorden zijn slechts een stukje feitenkennis. De herinnering komt op een andere manier bij binnen op het moment dat je je ogen sluit en de beelden, kleuren en geuren weer helemaal op laten komen in je geest. Dat heeft waarschijnlijk een grote impact op je gevoel. Je kunt op die manier beelden herinneren, maar ook geuren, geluiden en andere zintuiglijke indrukken.

Beelden uit de toekomst

Als mensen hebben we het vermogen ons een fictieve toekomst voor te stellen. Het is een geweldig vermogen dat ons in staat stelt om allerlei moeilijkheden en gevaren te voorzien en te voorkomen. Het probleem is dat we dit geweldige vermogen meestal te vaak gebruiken. Ook als voorbereiding niet nodig, zinvol of mogelijk is. Onze gedachten gaan dan aan de haal met allerlei mogelijke scenario’s waarvan heel veel nooit werkelijkheid zullen worden.

Negativiteit krijgt voorrang

Onze geest lijkt een soort klittenband te zijn voor negatieve zaken en een soort Tefal-laag te hebben voor positieve belevenissen. Kritiek van anderen blijft gemakkelijk in onze geest kleven, terwijl complimenten ik korte tijd soepeltjes onze hersenpan weer uitglijden. Dit principe heeft in de psychologische wetenschap een naam gekregen: de ‘negativity bias’. Het is een basale programmering van ons brein, die zo zijn overlevingswaarde heeft, maar ook een keerzijde kent. Hoe vaak merk je niet dat je aan het nadenken bent over allerlei zaken waarvan je niet zeker weet of ze ooit (weer) gaan gebeurden en of je er überhaupt wel invloed op hebt. Al deze gedachten beïnvloeden je stemming, je stressniveau, je gezondheid.

Het voorstellingsvermogen ten positieve benutten

Vroeger dacht men dat onze hersenen zijn zoals ze zijn. Modern onderzoek dat de hersenen in beeld brengt wijst uit dat het mogelijk is je hersenen te trainen. Je kunt nieuwe programmering aanbrengen. Je kunt het principe dat beelden een sterke impact hebben op hoe je je voelt ook ten positieve benutten.
Veel mensen ervaren negatieve gevoelens naar zichzelf toe. Zij zouden wel wat milder willen worden, maar het voelt gewoon niet zo. Dan kan het werken met je voorstellingsvermogen een krachtig middel zijn. Je kunt gevoelens van zelf-compassie niet afdwingen, maar met het oproepen van bepaalde beelden in je geest kun je wel een goede voedingsbodem leggen, waarop vriendelijkheid naar jezelf gemakkelijker ontstaat.

Beelden als voedingsbodem voor zelfcompassie

Als je angstig of verdrietig bent dan kun je meegaan in de beelden die met deze emoties samenhangen, of je kunt beelden oproepen die voor jou verbonden zijn met rust, geruststelling, troost. Als je dit voor het eerst probeert zal het waarschijnlijk heel moeilijk zijn. Je kunt beginnen te oefenen op momenten dat je neutraal voelt. Je bouwt dan vaardigheden op die van pas komen als het wat moeilijker wordt. Een andere mogelijkheid is om terug te denken aan een moment dat je ervaarde dat iemand werkelijk om je gaf. Veel van ons hebben wel op een of andere manier een dergelijke ervaring opgedaan, maar we denken er niet dagelijks aan. Door er vaker aan te denken geef je tegenwicht aan de ‘negativity bias’ en raak je vertrouwd met het idee dat je het waard bent om van gehouden te worden.

Ik ga mezelf toch niet voor de gek houden

Een veelgehoord bezwaar tegen deze manier van zelf-compassie ontwikkelen is dat de je gebruik maakt van beelden die niet ‘echt’ zijn. Het is belangrijk dan twee dingen te bedenken. Een eerste blijkt het niet belangrijk te zijn of de beelden echt zijn. Als je een film kijkt dan weet je dat het niet echt is. Toch kan een film je emotioneel raken. Ten tweede: als het om negatieve beelden gaat, ben je jezelf een groot deel van de dag ‘voor de gek aan het houden’. We zijn zo vaak bezig met negatieve beelden die niet werkelijk aan de orde zijn, waarom niet hetzelfde doen met positieve beelden als dit je meer in balans brengt?

-> Meer blogs