Acceptatie en aandacht zijn nauw verbonden
Door mindfulnessbeoefening kun je een meer accepterende houding ontwikkelen naar jezelf en naar wat zich voordoet in je leven. Acceptatie en aandacht gaan hand in hand. Als je niet accepteert beïnvloed dat de manier waarop je aandacht geeft. Het kan er toe leiden dat je dat wat je niet accepteert probeert te negeren. Of je aandacht vernauwt zich tot ‘hoe kom ik hier zo snel mogelijk vanaf’. Als je een meer accepterende houding aanneemt dan kun je rustiger kijken. Als je rustiger kijkt kun je gemakkelijker met wijsheid reageren.
Acceptatie betekent niet capitulatie
Als je iets accepteert betekent niet dat je dat dan ook ‘leuk’ moet gaan vinden. Het betekent niet dat je jezelf er bij moet neerleggen. Acceptatie betekent dat je de situatie onder ogen ziet zoals deze is. Als je een zekere ‘allergie’ voelt bij het woord acceptatie dan kun je in plaats daarvan spreken over erkennen. Het erkennen van een situatie zoals die is, is vaak het beste uitgangspunt om met die situatie te werken. Acceptatie wordt dan een startpunt niet een eindpunt.
Zelf ontdekken
Acceptatie is geen dogma. Je hoeft acceptatie niet aan te hangen als een geloof. Je kunt de waarde van acceptatie heel direct ervaren in je meditatie. Als je streng en afkeurend reageert op elke afleidende gedachten in je hoofd opkomt dan zul je waarschijnlijk ervaren dat deze afwijzende houding ten opzichte van gedachten niet werkt. Er komt alleen maar meer onrust en meer gedachten. Wanneer je jezelf kunt bewegen tot een meer tolerante houding ten opzichte van afleidende gedachten zul je waarschijnlijk gaan ervaren dat je gedachten minder afleidend worden.
Pijn
Sommige dingen zijn heel lastig te accepteren. Lichamelijke (chronische) pijn is daar een voorbeeld van. Dit terwijl de eerste doelgroep waarvoor de acht weekse mindfulnesstraining eind jaren zeventig werd ontwikkeld juist was: mensen met ongeneeslijk lichamelijk lijden. Niet zelden blijkt dat juist bij die dingen die je heel moeilijk kunt accepteren de houding van acceptatie het meest waardevol is. Juist hier is rustig kijken van groot belang als eerste stap in het reageren met wijsheid.
Acceptatie als proces
Heb je iets nu wel of niet geaccepteerd? Een vriendin van mij die vanwege een ernstige spierziekte in een rolstoel zit kreeg eens de opmerking toegeworpen: ‘jij hebt jouw handicap nog niet geaccepteerd”. Dat is natuurlijk geen helpende benadering. Voor je het weet ga je jezelf verwijten maken omdat je niet kunt accepteren.
Een meer genuanceerde benadering wordt ons aangereikt door Christopher Germer, klinisch psycholoog en meditatieleraar. Hij ziet acceptatie als een proces, waarin verschillende fasen zijn te onderscheiden:
- Aversie
- Nieuwsgierigheid
- Tolerantie
- Toelaten
- Vriendschap (de verborgen waarde erkennen)
John Kabat-Zinn, grondlegger van de acht weekse mindfulnesstraining, over de houding van niet hoeven oordelen: